Танысларым қанша? Сорадым өзимнен,
Маған жуўап берди парлаған қуяш.
«Мениң нурым енген ҳәмме жер таныс,
Оннан нәр алғанның бәри-туўысқан».

Әдебият – бул үлкен бағқа мегзес. Қосық-мине, усы бағдың татлы мийўасы. Шайыр болса, бағды жаратыўшы, яғный бағман. Шайырдың жанға жағымлы әпиўайы ғана сөзи инсан кеўлин гөззаллыққа, өмирин шадлыққа бөлеўи мүмкин. Сөздиң қүдирети алдында бәршемиз бас ийемиз. Себеби,дүнья жаралыўына тийкар деп сөзди атасақ болады. Сөз арқалы пүткил адамзат манаўиятына тәсир ете алатуғын әдебиятымыздың зәбердес ўәкили- шайырлар есапланады.

Шайырлық- тәғдир. Оның өмири әпиўйы инсан өмиринен парықланады: онда ашшы ҳәм аўыр демлердиң санағы шексиз. Лекин, ашшы ҳәм аўыр демлери оны көклерге көтерип, поэзия ықласбентлери мехри менен тарийх бетлерине мөҳирлейди. Ол усы демлери менен уллы ҳәм ардақлы. Ақ қағазға кеўил мүлкинен дөреген илаҳий сөз маржанларын төгип салыўдай бахыт шайырға алла-таала тәрепинен илҳам перилери жәрдеминде инам етиледи. Оны әдебий орталық тәрбиялайды ҳәм камалга келтиреди.

Мине, Өзбекстан деп аталған жәннет мәкан диярдың сакый тәбиятын, кең пейил инсанларын жәҳәнге танынқан пидайы, жанкүйер әжайып талант ийеси Зулфия Исраилова халқымыздың ең сүйикли шайырларынан есапланады.

Ол 1915-жылдың 1-март сәнесинде Ташкент қаласында өнермент шаңарағында дүньяға келеди. Дәслепки дөретиўшилиги 1932-жылы «Өмир бетлери» атлы қосықлар топламына жыйналып баспадан шығарылады.Буннан соңғы дөретиўшилик мийнетлери «Қызлар қосығы» (1938), «Ҳижранлы күнлерде» (1944), «Мен таңды жырлайман» (1953), «Жүрекиме жақын адамлар» (1958), «Улым,сирә урыс болмайды урыс» (1965) ҳәм басқа да топламларда бериледи.

Зулфия қалдырған әдебий мийрас тек ғана өзбек халқының емес, ал, туўыскан халықлардың да өтмишин, бүгигин ҳәм келешегин сәўлелендириўши бийбаҳа ғәзийне десек қәтелеспеймиз. Себеби белгили рус шайыры Екатерина Шевелеваның «Зулфия Хиндистан, Бирма. Шри-ланка, Мыср халықларына жақсы танылған шайырларымыздың бири»-деген пикири буны тастыйықлайды.

Өзбекстан Қаҳарманы, Өзбекстан ҳәм Қарақалпақстан халық шайыры қарақалпақ поэзиясының сөнбес жулдызы И.Юсупов Зулфияның заманласларының еске түсириўлери жәмленген «Таңның өзиндей пәк ҳәм жақтылы» (2006) атлы китапта Зулфия ҳәм оның машақатлы дөретиўшилиги туўралы өзиниң еске түсириўлеринде былай дейди: «Зулфия дәўиринде көп ғана белгили шайыр хаяллар болды. Лекин ҳеш бири Зулфиядай белгили ҳәм атақлы бола алмады. Зулфияның шайырлық ҳаўазы дүнья кеңликлери бойлап жаңлап еситиледи».

Ҳақыйқатында да, Зулфия тымсалында ҳақыйқый өзбек ҳаялын ҳәм көркем сөз зергерин көрген бул тарийх оны ҳеш естен шығармайды.

Өмирлик жолдасы Ҳамид Алимжанның мезгилсиз өлиминен соң перзентлерине ҳәм ана, ҳәм ата болып тәрбиялайды. Айраллықта кешкен өмирин ол өз қосықларына көширген.

Әйнегимниң алдында бир түп,
Ерик аппақ болып гүлледи,
Ол оятты қайғымды түртип,
Гүл емес ол, дәртлерим еди.

Сум айралық мийрими жоқ жаў,
Жаплын екен жанды шарпыған.
Сен сығалап турғандайсаң-аў,
Гүллеп турған ерик артынан,

-деп шайыр өзиниң «Ерик гүллегенде» атлы қосығында бар ғам-қайғысын, ҳәсиретин өзиниң шексиз муҳаббаты менен баянлайды. Басына тускен ҳәр қандай мусийбетти мәртлиги, таўдай беккем сабырлылығы менен жеңип өткен ол - опадарлық ҳәм садықлық тымсалына айланды.

Ана ели ушын аямайды жан,
Ўатан да ананы сүйер, ардақлар,
Бизди еркелеткен ана қойнынан,
Шөлге шәмен питип,қулпырар бағлар.

-бул қатарлар арқалы шайыр «Ана»ның жанлы картинасын сызыўға ҳәм соның менен бирге хақыйқый келбетин сәўлелендириўге ҳәрекет етеди. Зулфия дөретиўшилигинде жанлы тема –ҳаял ҳәм оның елине, ярына, перзентлерине болган садықлығы болып табылады.

Әсиресе, ол өзиниң «Келиншек» қосығында кызлардың арзыў-тилеклерин шеберилик пенен ашып бере алған:

Аппақ той липасы саган жарасып,
Сумбил шашларыңа самал еркелер,
Жас жигитлер жымыңласып қарасып,
Сени «Аўылымыздың жаңа көрки» дер.

Бул көзлер өмиринше күлгей илайым ,
Бәҳәрлер жолыңа шашқай гүл шешек,
Усы жаслық өмириң,усы шырайың,
Солыўды билмегей сулыў келиншек!

Әлбетте, сыр емес ҳәр бир қыздың өмириндеги ең татлы ҳәм бахытлы деми бул- оның ақ липаста келиншек атанып босағаға ийилип кирген мәўрити саналады. Жақсы келин, опалы яр, мехрибан ана- келтирилген буныңдай инсаныйлық пазыйлетлерди бойында жәмлеген ҳәр қандай ҳаял, бахытлы. Ҳаял кеўлиндей пәк, гөззал ҳәм нәзик нәрсе болмаса керек.Ол ҳәттеки ашыўының ең бийик шыңына жеткенинде де мулайым, көрген көздиң жаўын аларлықтай шырайлы болып қала береди.

«Гөззаллық дуньяны қутқарады»-деген еди белгили рус жазыўшысы Достоевский. Дүньяның бар гөззаллығы ҳаял-кызларда жәмленген. Демек, ҳаял бар екен, өмир гөззал, турмысымыз абат. Зулфия өзиниң қәлеминен дөреген кеўилге қонымлы, жүрекке жақын сөзлери арқалы кеўиллерге илаҳий нур шаша алған талант ийеси.Оған 1965-жылы Өзбекстан халық шайыры атағы берилди.1967-жылы «Неру» атындағы, 1970жылы Нилуфар атлы халықаралық сыйлықлардың лауриаты болды.1972-жылы I дәрежели Кирилл ҳәм Мефодей орденин қолға киргизди.1984-жылы «Мийнет қаҳарманы» болды ҳәм усы жылы Хамид Алимжанның «Семург» дәстаны тийкарында пьеса-ертек жазады. Зулфия 1996-жылы 81 жасында бул жарық әлемнен көз жумды. Шайырдың туўылғанына быйыл 98 жыл толды, пүткил халқымыз бул күнди байрамлаў ҳәм шайырды еслеўди дәстүрге айландырды. Әдебиятты саҳна деп алатуғын болсақ, ҳәр бир дөретиўши мине усы теберик саҳнада әсирлерге татырлық образ жаратыўға ҳәрекет етеди.

Зулфия Исраилова да өзине сай образ жарата алған шайыр сыпатында бүгинги ҳәм ертеңги әдебиятымызда сақланары анық.

Бүгин шайыр арамызда жоқ болыўы мүмкин, лекин ол қалдырған қунлы дөретпелери өзиниң шын ықласбентлери қәлбинде еле қанша әсирлер аса өмир сүреди.Зулфия- теңсиз муҳаббат ҳәм садықлық тымсалы.


Әдебиятлар:
1.Каримов И.А. Юксак маънавият-енгилмас күш. Тошкент. 2008-ж.
2. Юсупов И. Әлемди пәкледи жүректеги нур. //Ўзбекистон адабиёти ва саънати. 3-март. 2011й.
3.Зулфия. Шьерлари. Тошкент. 2007 й.


Гүлжаҳан Сейтназарова
Журналистика тәлим бағдары 2-курс студенти