Temeki shegiw jer sharının’ ko’pshilik bo’legin qamtıp alg’an. A’dette, jaslar shekkende u’lkenlerge eliklemekshi boladı. Jas o’spirim birinshi temeki shekkende yaki nasıbay atqanda organizmde qorg’anıw protsessleri payda boladı, yag’nıy kewil aynıydı, ko’p silekey bo’linip shıg’adı, qan tamırları tarayadı. Bazıda esin jog’altıwlarda ju’zege keledi. Temekini bir eki ma’rte qabıllag’an son’ organizm bul na’rselerge u’yrenip qaladı aqıbette sha’rtli refleks payda boladı.
12-15 jasta temeki yamasa nasıbaydı qabıl qılg’an o’spirimnin’ organizminde ha’r qıylı sezgiler jog’alıp baradı. Solay etip olar bir ku’nde 10-15 dana temeki shegip, a’ste aqırın nikotin sindromın rawajlandırıp baradı. Aqıbette, organizm nikotin qabıl qılıwg’a u’yrenip qaladı. Bul tiykarg’ı 3 basqısh arqalı rawajlanadı.
- Psixikalıq iykemlesiw. Bunda adam shegiwdi qa’lep bara beredi. Ol barg’an sayın ko’birek temeki shegedi. Bul basqısh, 1-5 jıl aralıg’ında dawam etedi.
- Organizmde kesellik belgileri payda bola baslaydı. Shegiwshide bronxit keselliginin’ da’slepki basqıshları, asqazan, ju’rek ha’m basqa ag’zalarda awrıw ha’m qolaysız ha’reketler ju’zege keledi. Nerv sistemasında o’zgeris boladı.
- Shegiwshilerde ta’sirshen’lik bas awırıw jag’dayları ju’zege keledi. Bul basqısh 5 jıldan 15 jılg’a dawam etiwi mu’mkin.
- Shegiw avtomatik bolıp qaladı. Ha’r dayım bas awırıw, eslewdin’ pa’seyiwi, ju’da’ ta’sirshen’ bolıp qalıwı ha’m jo’tel payda boladı.
Ha’zirgi waqıtta ko’pshilik shegiwshilerdin’ jası 20-30 da bolıp tabıladı. Sonlıqtan shegiwshi ata-analar birinshi na’wbette o’z balasına zıyan jetkizedi. Al shegiwshi ananın’ ko’kirek su’tinde nikotin bolg’anı ushın da bazı balalar anasın embey qoyadı eken. Sonday-aq o’spirimler sigaret shekkende onın’ tu’tini menen ko’birek zıyanlı zatlardı o’kpege o’tkizer eken.
Sigaretti tez shekkende o’kpege eki ma’rte nikotin o’tiwi da’lillengen.
Shegiwshi o’spirimler organizmi fizikalıq ha’m psixik rawajlanıwdan arqada qaladı. Shegiwshi adamlarda isshen’lik qa’bileti pa’s boladı, olar o’zinin’ densawlıg’ına zıyan keltiriw menen bir qatarda a’tiraptın’ tazalıg’ın buzadı ha’m hawanı za’ha’rleydi. Men o’tinish etip qalar edim, a’ziz qa’dirdanlar o’z o’mirin’izdi abaylap asran’!!!
Ubbiev İkram.
Nasıbay haqqında nelerdi bilesiz ?
Ha’zirgi waqıtta ko’pshilik er adamlar nasıbay yaki temeki o’nimlerin qabıl etip atırg’anının’ gu’wası bolamız. Nasıbay atıw (qabıl etiw) sonday-aq jas balalar arasında...
Tistin’ jawı bolg’an unamsız a’detler
“Awırıw qalsada a’det qalmaydı” dep biykar aytpag’an shıg’ar. Ayırım unamsız a’detler tistin’ awırıwına da alıp keledi. Onın’ zıyanın bilsekte nemquraylıq...
Mobil baylanıs qurılmalarının’ adam densawlıg’ ...
Uyalı telefong’a so’z joq ol za’ru’rli na’rse. Telefon o’ndiriwshilerinin’ so’zleri boyınsha, ol adam organizmine qa’wipi az a’sirese son’g’ı u’lgileri. Biraq alımlardın’ aytıwı boyınsha,...
Uyalı telefonlar ha’m olardın' zıyanlı ta’repleri
İnformatsiyalıq texnologiyalar rawajlanıp baratırg’an bul da’wirde bu’gin uyalı telefon hesh kimge de jan’alıq bolmay qaldı. Ha’tteki bul telefonlar turmısımızdın’...
Sotsiallıq tarmaq tu’sinigi
Quramı tek g’ana qatnasıwshılardan ibarat ha’m olar arasındag’ı baylanıstı ta’miynlewshi, ko’p paydalanıwshıg’a iye interaktiv veb saytlar tiykarında jaratılg’an tarmaq...
