Тибетлилер көрискенде оң қолы менен бас кийимин шешип, шеп қолы менен қулақларын жаўған ҳәм тиллерин шығарып сәлемлетуғын болған. Жаңа Зеландияның коир қәўими ўәкиллери болса өз-ара көрискенде бир-бириниң ийеклерин қыдықлайтуғын болған. Самоада болса жақын дослар ийискелесип көрискен, егер булай ислемесе бир-биринен иренжиген. Ески заманда ҳиндулер бир-бирине жуўырып келип жақынласып, мурынларын бир-бирине ысқылайтуғын болған. Олар усындай жол менен бир-бирин көргенлигинен қуўанышлы екенин билдирген. Европада ҳәм Жаңа Гвинеяда бир-бири менен сәлемлесиў усылы қас көтериў болған яғный еки қас теңдей көтерилген.

Қолды сүйиў әдети тийкарынан белгили ҳәм абыройлы адамлардан келип шыққан болыўы мүмкин. Ал, Кения қәўиминиң бири АКАМБАда шуқыр миннетдаршылық белгиси сыпатында ушырасып атырған адамына түпиретуғын болған. Усындай миннетдаршылық билдириў усылын және де массаи қәўими де қолланған. Анығырағы, олар өзлериниң қолларына түпиреди, кейин қол берисип сәлемлеседи. Ал, Эскимослар сәлемлескенде таныс адамларын муш пенен басына ҳәмде ийнине уратуғын болған. Андаманда атаўларында жасаўшылар бир-бириниң дизесине отырып мойынын қушақлап, жылайды екен. Ал, Қытайлылар әййемги ўақытлары, басқа биреў менен ушырасып қалса, өзиниң қолын қысып сәлемлесетуғын болған. Сол сыяқлы жаңа Зеландия халқы көрискенде бақырып сәлемлесетуғын болған. Кейин қолларын шаппатлап белине, соң аяқларын жерге урып, дизелерин бүгип ҳәм ақырында көкиреклерин қыймылдатқан, көзлерин қынынан шығып кететуғындай етип тиллерин шығаратуғын болған.

Иранлылар көрискенде бир-бирине қол берип сәлемлеседи, кейин оң қолын жүрегине қойып шексиз ҳүрметин билдиреди. Латын Америкада көрискенде қол алысып толқынланып қуўанышлы, қушақласады, әсиресе таныс адамлар усылай көриседи. Жаңа Зеландияда маорилар бир-бири менен сәлемлескенде мурынларын бир-бирине ысқылайды.

Африкада көбинесе қол алысып сәлемлесиў кеңнен таралған, бирақта өзиниң таныс адамлары менен қол қысып сәлемлеспейди. Қол алысып сәлемлесиўшилер АҚШ ҳәм де Европа мәмлекетлерине қарағанда азшылықты қурайды.

Сингапурда сәлемлесиў батыстағылар сыяқлы – қол алысып сәлемлесиў ҳәм де қытайлылар сыяқлы жеңил ғана ийилиў.

Филиппинлилерге ҳәм Малайзиялыларға қол алысып сәлемлесиў әдети тән.

Австралияда қол алсып сәлемлесиў хош кейпиятлылықты билдиреди.

Ҳиндистанда сәлемлескенде ҳәм де хошласқанда ер адамлар қол алысады, ал, ҳаял-қызлар қол алыспайды. Ҳинд ҳаялларының сәлемлесиўи, жеңил ийиледи, қолларын көкирегиниң алдына бүгеди.

Инглизлердиң сәлемесиўи руслардың сәлемлесиўинен парқы, олар көрискенде айырым ўақытларда ғана қол алысып сәлемлеседи ҳәм хошласқанда ҳеш қашан қол алыспайды. Көпшилик жағдайларда басларын қыймылдатып көриседи.

Англияда қушақласып көрисиў улыўма әдетке кирмеген.

Испанияның сәлемлесиў мәдениятына нәзер тасласақ, олар айырым ўақытларда қушақласып ҳәм қатты даўыс пенен қуўанышын билдиреди, ал ҳаял адамлар бир-бириниң жүзинен сүйеди.

Италиялылар қолларын қысып ҳәм де има-ишаралар арқалы сәлемлескенди унатады.

АҚШ та қол берип сәлемлесиў рәсмий ушырасыўларда орынлы есапланады. Егерде еки таныс америкалы ҳаяллар ушырасып қалса, бундай ўақытларда «қасларын қағыўы» мүмкин. Бундай ҳәрекет бир-бирине жақын келиўдей гәп. Ал, Россиялылар көрискенде көбинесе қушақласып сәлемлеседи.

Енди дүнья халықларының «Сәлемлесиў» сөзлерине итибар қаратайық.

Олар да сәлемлесиў ишаралары сыяқлы ҳәр қыйлы. Мәселен, Франциялылар: «Comment ca va» –деген сөз арқалы сәлемеседи. Бул сөз сөзбе-сөз аўдармалағанда «Бул қалай баратыр?» деген мәнини билдиреди. Ал, Италянлылар бир-бири менен «Come sta»- деп сәлемлеседи, буның мәниси- «Қалай турыпсаң?» дегени. Ал, инглислер «How do you do?» - деп көриседи, бул сөз аўдармасы бойынша - «Қалай ислеп атырсаң?» деген мәнини билдиреди. Ал, ҳиндистанда таң ерте сәлемлесиў орнына «Сизди бүгин шыбынлар оншелли қыйнамадыма?» деп соралады, бул өз гезегинде үлкен ҳүрметти аңлатады.

Европа мәмлекетлериниң көпшилиги ҳәм де Америкада сәлемлескенде «Жумысларың қалай?» деп соралады. Әдетте «Жақсы» деген жуўап аласыз, ал «Жаман» деп жуўап бериў мәдениятсызлық есапланады. Малайзияда «қай жерге баратырсаң?» деп сорайды. Әдетте анық емес қылып «Айланыў ушын» деп жуўап бериледи. Ал, иранлылар «Хош кейпият тилеймен!» деп, Греландиялылар «Жақсы ҳаўа райы!» деген сөзлер арқалы бир-бири менен сәлемлеседи. Еврейлер «Тынышлық сизге!», Финлар – «terve», Молдавиялылар - әўмет тилеў арқалы ҳүрметин ҳәм сәлемлескенлигин билдиреди. Альтайлылар: «Тякши лар ба», яғный ҳәммеси жайындама деп, Қазанлылар көрискенде: Жақсысызба?, Чувашлылар «қайырлы күн» деп сәлемлеседи. Қубла Африкада жасаўшы зулус халқы «Мен сени көрип турман!» деп сәлемлеседи екен.


Есемуратова Сахибжамал.